Người cao tuổi là nhóm dễ mắc nhiều vấn đề sức khỏe mãn tính như bệnh tim mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp, suy dinh dưỡng, cũng như các rối loạn tâm lý và chức năng xã hội. Hệ miễn dịch suy giảm, khả năng phục hồi kém và diễn tiến bệnh âm thầm khiến việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trở nên đặc biệt quan trọng, đòi hỏi sự kết hợp chế độ dinh dưỡng, vận động, thăm khám định kỳ và chăm sóc tinh thần.
Lý do phải chăm sóc sức khỏe người cao tuổi
Không chỉ những biến đổi về thể chất như giảm khả năng vận động, ăn uống kém, hấp thu dinh dưỡng khó khăn, người cao tuổi còn đối mặt với cảm giác cô đơn, trầm cảm, lo âu, dễ rơi vào trạng thái bi quan. Điều này ảnh hưởng mạnh đến chất lượng cuộc sống, làm giảm nghị lực vượt qua bệnh tật và kéo theo suy giảm sức đề kháng.
Việc chú ý chăm sóc sức khỏe tuổi già vừa giúp phòng tránh bệnh tật, vừa tạo môi trường sống tích cực hơn cho người già trong gia đình.
Những nguyên tắc vàng khi chăm sóc sức khỏe người cao tuổi
1. Tăng cường vận động và tham gia hoạt động xã hội
Các bài tập phù hợp như đi bộ, yoga, dưỡng sinh, thiền định, thể thao nhẹ giúp giữ cho cơ thể dẻo dai, giảm nguy cơ bệnh tim mạch, xương khớp, đồng thời nâng cao khả năng nhận thức, tinh thần minh mẫn hơn. Bên cạnh đó, động viên người lớn tuổi tham gia câu lạc bộ, hoạt động cộng đồng, trò chuyện với con cháu sẽ hạn chế cảm giác cô đơn và tăng chất lượng sống.
2. Chế độ dinh dưỡng khoa học, chia nhỏ bữa ăn
Hệ tiêu hóa người già yếu hơn, hấp thu dinh dưỡng kém nên cần chia nhỏ bữa ăn (5-6 bữa/ngày), ưu tiên thực phẩm tươi ngon, hạn chế món ăn quá mặn, nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh hoặc chế biến sẵn. Khẩu phần nên đầy đủ 4 nhóm chất: đạm, đường bột, chất béo và vitamin khoáng chất. Tăng rau xanh, quả tươi, cá, hải sản, hạn chế thịt đỏ, phủ tạng động vật. Có thể bổ sung sữa ít béo giàu canxi, vitamin D, chất xơ cho hệ tiêu hóa. Uống đủ 1,5–2 lít nước mỗi ngày, nên chủ động uống nước ngay cả khi chưa khát.
3. Quan tâm chế độ sinh hoạt, giấc ngủ và môi trường nghỉ ngơi
Người già hay mất ngủ, đi tiểu đêm nhiều lần, dễ tỉnh giấc nên cần tạo cho họ thói quen ngủ đúng giờ, không gian yên tĩnh, thoáng đãng, ít ánh sáng. Không kê gối cao, dậy phải từ từ để tránh chóng mặt, hạn chế nguy cơ té ngã. Hằng ngày nên trò chuyện, động viên, chia sẻ để người cao tuổi cảm nhận sự gắn kết gia đình.
4. Theo dõi tinh thần, hạn chế trầm cảm, cô đơn
Người cao tuổi dễ cảm thấy buồn tủi, hoài cổ, lo âu, nóng nảy hoặc bi quan, đặc biệt khi mất đi vai trò xã hội trước đây. Vì vậy, con cháu nên thường xuyên thăm hỏi, trò chuyện, tạo điều kiện cho họ chia sẻ tâm sự, tham gia các hoạt động xã hội hoặc đơn giản là cùng xem tivi, đọc báo, chơi cờ, nuôi chim cảnh… để tinh thần vui vẻ hơn.
5. Khám sức khỏe định kỳ
Khả năng hồi phục của người cao tuổi thấp, các bệnh lý thường tiến triển âm thầm và trở nặng nếu không phát hiện kịp thời. Định kỳ 6 tháng một lần nên đưa người già đi khám tổng quát để tầm soát, phát hiện sớm các bệnh như tim mạch, đái tháo đường, ung thư, đột quỵ… giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị hiệu quả hơn. Đối với một số xét nghiệm đặc biệt như nội soi, siêu âm, cần chuẩn bị theo hướng dẫn của y bác sĩ.
Lời khuyên về chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người cao tuổi
- Tạo môi trường sống vui vẻ, khuyến khích các hoạt động rèn luyện thân thể, tinh thần mỗi ngày.
- Luôn chú trọng dinh dưỡng đầy đủ, cân bằng, phù hợp với khả năng tiêu hoá của người già.
- Thực hiện chế độ ngủ nghỉ khoa học; kiểm soát các yếu tố gây mất ngủ, thay đổi trạng thái tâm lý.
- Thường xuyên chia sẻ, lắng nghe, động viên giúp xua tan cảm giác cô đơn, tăng nghị lực vượt qua bệnh tật.
- Đưa người cao tuổi đi khám sức khỏe định kỳ để xử lý bệnh sớm hoặc dự phòng biến chứng nguy hiểm.
- Luôn lưu ý phòng tránh té ngã, tai nạn sinh hoạt bằng việc trang bị không gian sống an toàn.
Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi là sự phối hợp giữa chế độ dinh dưỡng, rèn luyện thân thể, chăm sóc tinh thần và tầm soát bệnh lý định kỳ. Những quan tâm nhỏ trong cuộc sống hằng ngày, sự thấu hiểu và chia sẻ từ người thân sẽ là nguồn động lực lớn giúp người già sống vui, khoẻ và hạnh phúc hơn.
